Ogniskowa (fotografia) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Co oznacza ogniskowa w obiektywie? Omawiamy znaczenie i zastosowanie

Ogniskowa w obiektywie (podawana w milimetrach) to jeden z podstawowych parametrów, na który należy zwrócić uwagę, kupując sprzęt fotograficzny. Najprościej rzecz ujmując, jest to odległość między obiektywem a przetwornikiem obrazu (płaszczyzną ogniskowania). Jest ona indywidualną cechą obiektywu. Od wielkości ogniskowej zależy kąt widzenia, czyli to jaki fragment widzianej sceny możemy zmieścić w kadrze — im krótsza ogniskowa, tym kąt będzie szerszy. Dlatego obiektywy szerokokątne, o ogniskowej poniżej 35 mm, świetnie nadają się do fotografowania krajobrazu czy budynków, bo pozwalają więcej objąć kadrem i zmieścić w nim interesujący fotografa obiekt. W przypadku obiektywów zmiennoogniskowych (tzw. zoom) podaje się zarówno minimalną, jak i maksymalną ogniskową, na przykład 18-55 mm.

Co to jest ogniskowa w obiektywie?

Ogniskowa w obiektywie ma dla fotografa przede wszystkim wymiar praktyczny, bo określa, jaki rodzaj fotografii można danym obiektywem wykonać, jak również to, w jakiej odległości od fotografowanego obiektu powinien się znajdować obiektyw, jak szeroki będzie kadr oraz jego głębia ostrości. Wszystkich tych rzeczy można nauczyć się w praktyce, po prostu robiąc zdjęcia na różnych ogniskowych i porównując efekty. Jednak, by dobrze zrozumieć, czym jest ogniskowa, warto chwilę poświęcić teorii.

Promienie światła, padające na soczewkę skupiającą prostopadle do jej płaszczyzny, po przejściu przez soczewkę przecinają się w jednym punkcie F zwanym ogniskiem głównym soczewki. Odległość ogniska soczewki F od płaszczyzny środkowej soczewki jest równa jej ogniskowej f. Mała litera "f" to symbol, którym oznaczamy ogniskową.

W klasycznym aparacie fotograficznym ogniskowa obiektywu standardowego dobrana jest tak, że w przybliżeniu jest równa przekątnej klatki rejestrowanego obrazu. W tzw. full frame, czyli pełnej klatce w fotografii małoobrazkowej obraz ten ma wymiar 24×36 mm, a zatem długość przekątnej i zarazem ogniskowej to w przybliżeniu 43 mm, a kąt widzenia w tym formacie wynosi 53 stopnie. Uznaje się, że ogniskowa ok. 40 mm jest idealna, ponieważ taki kąt widzenia jest najbliższy temu, co widzi ludzkie oko. Każdy obiektyw o ogniskowej krótszej niż przekątna klatki jest obiektywem szerokokątnym. Z kolei każdy obiektyw o ogniskowej dłuższej od standardowej jest obiektywem wąskokątnym. Ogniskowa o długości 300 mm daje kąt widzenia o wielkości tylko 6 stopni.

Jednak im dłuższa ogniskowa, tym odległość do fotografowanego obiektu musi być większa, więc aparaty o ogniskowej powyżej 85 mm określa się mianem teleobiektywów, które pozwalają fotografować nawet małe obiekty z dużej odległości. Technicznie rzecz biorąc, obiektywy o długiej ogniskowej są "teleobiektywem", jeśli ogniskowa jest dłuższa niż fizyczna długość obiektywu, ale termin ten jest często używany do opisania dowolnego obiektywu o długiej ogniskowej.

Jaka ogniskowa w obiektywie?

Dla każdego doświadczonego fotografa oczywiste jest, że to, jaka jest ogniskowa obiektywu, ma bezpośredni wpływ na perspektywę ujęcia, ale również na to, jak odwzorowany zostanie obiekt na zdjęciu, bo im większa jest ogniskowa, tym mniej obrazu odbija się w okularze aparatu, a przedmiot ujęcia jest bardziej przybliżony. Jednak wybór odpowiedniej ogniskowej to spory problem dla początkujących fotografów, którzy nie wyczuwają jeszcze dobrze zależności między odległością od fotografowanego obiektu, kątem widzenia obiektywu i długością ogniskowej.

Obiektywy kitowe, czyli tzw. podstawowe, będące na wyposażeniu aparatu, w teorii wydają się bardzo dobre, ponieważ zazwyczaj mają zmienną ogniskową w zakresie mniej więcej 18-105 mm, zatem dają możliwość wykonywania różnorodnych zdjęć, bez konieczności zmiany obiektywu. Jednak ich problemem są wysokie wartości przysłony (ogniskowa to ważny, ale niejedyny z istotnych parametrów obiektywu fotograficznego), co sprawia, że zdjęcia, zwłaszcza w gorszych warunkach oświetleniowych, będą ciemne. Dlatego każdy adept fotografii stosunkowo szybko porzuca obiektyw kitowy, szukając dobrego, uniwersalnego obiektywu jasnego, czyli takiego, w którym wartość maksymalnej przysłony mieści się w przedziale od f/2.8 do f/1.4.

I tu wracamy do kwestii ogniskowej, która najczęściej się staje się głównym kryterium determinującym wybór jasnego obiektywu.

Ze względu na długość ogniskowej dzielimy obiektywy na:

Szerokokątne: z ogniskową do 50 mm, które pozwalają objąć kadrem większe pole widzenia.

Ze standardową ogniskową: z ogniskową w zakresie od 50 do 60 mm.

Teleobiektywy: z ogniskową od 85 mm wzwyż, które pozwalają na wykonywanie bardzo dużych zbliżeń bez utraty jakości.

Podział ten można nieco uszczegółowić, uwzględniając typ fotografii, który interesuje nas najbardziej:

ogniskowa 18 mm: fotografia produktowa i przyrodnicza (np. zdjęcia makro owadów czy kwiatów);

ogniskowa 24 mm: krajobrazy, panoramy, architektura;

ogniskowa 35 mm: to tzw. ogniskowa reporterska, świetna do zdjęć ulicznych, dynamicznych, które wydobywają szczegóły, ale też zarysowują sporo tła;

ogniskowa 50 mm: to idealna ogniskowa do zdjęć portretowych, dająca ujęcia z rozmytym tłem;

ogniskowa 85 mm: to częsty wybór fotografów ślubnych, ponieważ pozwala robić dobre zdjęcia w plenerze i w studio;

ogniskowa powyżej 100 mm: fotografowanie dzikich zwierząt, np. ptaków w locie.

Popularnością cieszą się także tzw. zoomy, czyli obiektywy, w których można płynnie regulować długość ogniskowej w podanym zakresie np. 45-150 mm. Taki efekt możliwy jest dzięki zastosowaniu w nim soczewek o różnych wartościach, które przesuwają się wzdłuż osi optycznej obiektywu. Można nim wykonywać różne rodzaje fotografii — sprawdzi się przy portrecie, fotografii ulicznej czy reporterskiej, fotografowaniu architektury i małych obiektów, jednak zazwyczaj jest cięższy i dużo droższy od obiektywu o stałej ogniskowej.

Ogniskowa, kąt widzenia i perspektywa na zdjęciu

Perspektywa

Przy długiej ogniskowej często wydaje się, że obiekty na pierwszym i drugim znajdują się blisko siebie na ostatecznym obrazie. Efekt ten jest czasami określany jako „kompresja teleobiektywu”, ale w rzeczywistości nie jest on powodowany przez sam obiektyw. Należy pamiętać, że podczas korzystania z teleobiektywu trzeba być dalej od obiektów. Dlatego względne odległości pomiędzy aparatem a obiektami na pierwszym i drugim planie faktycznie są bardziej zbliżone. Innymi słowy, obiekty na pierwszym i drugim planie są w znacznej odległości od aparatu, dlatego ich względne rozmiary na ostatecznym obrazie będą bardziej zbliżone do rzeczywistych. Podczas fotografowania z obiektywem szerokokątnym zwykle należy być blisko obiektu na pierwszym planie, aby jego rozmiar w kadrze był wystarczający, dlatego bardziej odległe obiekty wydają się mniejsze. Zróżnicowanie w perspektywie jest w rzeczywistości wynikiem odległości od obiektu.

Ogniskowa (fotografia) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ogniskowa w fotografii – ogniskowa obiektywu aparatu fotograficznego. Jest ona parametrem decydującym o kącie widzenia obiektywu.

Porównanie wielkości matryc w aparatach cyfrowych

W typowym klasycznym aparacie fotograficznym ogniskowa obiektywu standardowego dobrana jest tak, że w przybliżeniu jest równa przekątnej klatki rejestrowanego obrazu (dla fotografii małoobrazkowej – najczęściej stosowanej – gdzie używana jest błona fotograficzna o szerokości 35 mm, wynosi ona 43 mm). Jest to format o rozmiarach klatki wynoszących 24×36 mm (zwany formatem 135 lub w skrócie 35 mm), a kąt widzenia w tym formacie wynosi 53°. Każdy obiektyw o ogniskowej krótszej niż przekątna klatki jest obiektywem szerokokątnym. Z kolei każdy obiektyw o ogniskowej dłuższej od standardowej jest obiektywem długoogniskowym (wąskokątnym).

Parametry ramki fotografowanego obiektu (rozmiary elementu światłoczułego, matrycy) w fotografii cyfrowej są nieco inne – przekątna matrycy APS-C wynosi standardowo około 28 mm (zależnie od producenta), a matryca klasy 2/3" – około 11 mm. Matryce typu full frame (o przekątnej filmu małoobrazkowego, czyli 43 mm) są natomiast dość rzadkie, głównie ze względu na wysoka cenę aparatów, które mają je zamontowane.

Krótkie ogniskowe, jakie z powodu mniejszej matrycy stosuje się w kompaktowych aparatach cyfrowych przyczyniają się do uzyskiwania dużej głębi ostrości na zdjęciach wykonywanych tymi aparatami zgodnie z zasadą: im krótsza ogniskowa, tym większa głębia ostrości.

Ekwiwalent ogniskowej [ edytuj | edytuj kod ]

Ekwiwalent ogniskowej

Ekwiwalentem ogniskowej jest wartość, którą otrzymuje się mnożąc ogniskową danego obiektywu przez przelicznik (tzw. mnożnik ogniskowej) podawany dla matrycy aparatu cyfrowego, w którym zamontowano ten obiektyw. W ten sposób można porównać kąty widzenia różnych matryc dla konkretnego obiektywu.

Często błędnie interpretuje się to jako liczbę zwiększającą (lub zmniejszającą) wartość ogniskowej. Ogniskowa obiektywu jest wielkością fizyczną i niezależną od wielkości matrycy aparatu, oznacza to, że konkretny obiektyw zawsze tworzy taki sam obraz, a jedynie matryce inaczej go „widzą”. Ekwiwalent nie ma nic wspólnego z przybliżeniem, czy też powiększeniem obrazu, ponieważ rodzaj matrycy nie zmienia geometrii obiektywu, ani kąta jego widzenia.

Przykłady mnożników ogniskowej (nazywanych crop) dla typowych matryc światłoczułych:

Matryca APS-C (Nikon DX, Pentax, Sony) – przekątna klatki filmu małoobrazkowego jest ok. 1,5 raza większa od przekątnej matryc APS-C tych firm. W tym przypadku obraz rzutowany np. przez obiektyw o ogniskowej 100 mm, będzie widziany przez matrycę APS-C tak, jakby miał kąt widzenia obiektywu o ogniskowej ok. 150 mm dla matrycy w formacie małoobrazkowym 35 mm (tzw. pełna klatka).

(Nikon DX, Pentax, Sony) – przekątna klatki filmu małoobrazkowego jest ok. 1,5 raza większa od przekątnej matryc APS-C tych firm. W tym przypadku obraz rzutowany np. przez obiektyw o ogniskowej 100 mm, będzie widziany przez matrycę APS-C tak, jakby miał kąt widzenia obiektywu o ogniskowej ok. 150 mm dla matrycy w formacie małoobrazkowym 35 mm (tzw. pełna klatka). Matryca APS-C (Canon) – przekątna klatki filmu małoobrazkowego jest ok. 1,6 raza większa od przekątnej matrycy APS-C tej firmy. Obraz rzutowany w tym przypadku przez ten sam obiektyw o ogniskowej 100 mm, będzie widziany przez matrycę APS-C tak, jakby miał kąt widzenia obiektywu o ogniskowej ok. 160 mm dla matrycy w formacie 35 mm.

(Canon) – przekątna klatki filmu małoobrazkowego jest ok. 1,6 raza większa od przekątnej matrycy APS-C tej firmy. Obraz rzutowany w tym przypadku przez ten sam obiektyw o ogniskowej 100 mm, będzie widziany przez matrycę APS-C tak, jakby miał kąt widzenia obiektywu o ogniskowej ok. 160 mm dla matrycy w formacie 35 mm. Matryca aparatów systemu 4/3 – analogicznie do powyższych, z tą różnicą, że przelicznik wynosi 2, tak więc obraz rzutowany przez obiektyw o ogniskowej 100 mm, będzie widziany przez matrycę 4/3 tak, jakby miał kąt widzenia obiektywu o ogniskowej ok. 200 mm dla matrycy w formacie 35 mm.

– analogicznie do powyższych, z tą różnicą, że przelicznik wynosi 2, tak więc obraz rzutowany przez obiektyw o ogniskowej 100 mm, będzie widziany przez matrycę 4/3 tak, jakby miał kąt widzenia obiektywu o ogniskowej ok. 200 mm dla matrycy w formacie 35 mm. Matryca 2/3" – w przypadku aparatów kompaktowych z matrycą 2/3 przelicznik wynosi 4, tak więc obraz rzutowany przez ten sam obiektyw o ogniskowej 100 mm, będzie widziany przez matrycę 2/3 tak, jakby miał kąt widzenia obiektywu o ogniskowej ok. 400 mm dla matrycy w formacie 35 mm.

Przykład w odwrotną stronę: aparat kompaktowy Canon SX130 ma matrycę 1/2,3" oraz obiektyw zmiennoogniskowy o zakresie 5–60 mm, co przy tym rozmiarze matrycy (crop równy 5,6) przekłada się na odpowiednik 28-336 mm dla matrycy pełnoklatkowej lub 17,5–210 mm dla matrycy APS-C Canona.