Najczęściej zadawane pytania: Jak ustawić ostrość na obiekt nie będący w centrum kadru?

Sekrety mobilnej fotografii: głębia ostrości a kompozycja

Czy fotografując smartfonem warto zwracać uwagę na głębię ostrości, skoro w odróżnieniu od lustrzanek, kompaktów lub bezlusterkowców prawie nie mamy na nią wpływu? Oczywiście, że tak! O tym jak ta głębia może wpłynąć na kompozycję opowie wam Łukasz Gurbiel - wielokrotny laureat polskich i międzynarodowych konkursów fotografii mobilnej takich jak: Świat Różnorodnych Szerokości, #XperiaAwards, Mobile Photography Awards, American Aperture Awards, MIRA Mobile Prize, autor bloga Fotokomórkomania oraz współzałożyciel Grupy Mobilni.

Słowem wstępu

O komponowaniu zdjęć napisano już naprawdę bardzo wiele. Praktycznie każdy serwis internetowy, dotykający tematyki fotograficznej, przygotował dla swoich czytelników jakieś artykuły z poradami dotyczącymi kompozycji w fotografii. Także w księgarniach nie brakuje pozycji poświęconych – przynajmniej w części – tej dziedzinie. Czy istnieje więc chociaż jeden dobry powód do stworzenia kolejnej publikacji, tylko dlatego, że dotyczyć ma ona fotografii mobilnej, czyli tej tworzonej przy pomocy smartfonów?

Moim zdaniem taki powód rzeczywiście występuje. Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że zdjęcia robione telefonami komórkowymi podlegają identycznym prawom kompozycji, co wszelkie inne kadry. Specyfika modułów fotograficznych wbudowanych w smartfony wnosi jednakże do tematu pewne dodatkowe aspekty, a jednym z ważniejszych jest ten związany z tzw. głębią ostrości.

Kilka zdań o głębi ostrości

Głębia ostrości jest parametrem mówiącym o tym, w jakim przedziale odległości od obiektywu aparat ostro odwzoruje elementy fotografowanej właśnie sceny. Głębia ostrości podlega pewnym prawidłowościom. Rośnie wraz z przymykaniem obiektywu przez przysłonę, a także (do pewnego momentu) z odległością do miejsca, na które jest ustawiona ostrość.

Gdy skraca się ogniskowa, przy jednoczesnym zachowaniu rozmiaru elementu światłoczułego, głębia ostrości (wraz z kątem widzenia obiektywu) także rośnie. Gdy zmniejsza się fizyczny rozmiar elementu światłoczułego, ale nie zmienia się kąt widzenia aparatu, zakres użytecznej ostrości również wzrasta.

Różnice między „klasycznymi” aparatami, a tymi w telefonach

Być może zadajecie sobie właśnie pytanie: cóż takiego odróżnia wbudowany w smartfona moduł fotograficzny od aparatu cyfrowego, jakim jest lustrzanka, bezlusterkowiec czy chociażby kompakt? Podstawowe różnice to niewielka możliwość kontroli wcześniej wspomnianej głębi ostrości oraz to, że owa głębia ostrości jest “z natury” w przypadku smartfonów bardzo duża.

Kamery wbudowane w telefony – w przeciwieństwie do swoich większych braci – nie są wyposażane w mechanizm przysłony. W „dużych” aparatach fotograficznych przysłona jest elementem obiektywu umożliwiającym – na życzenie fotografującego – zmniejszanie otworu, przez który światło pada na matrycę światłoczułą. Możliwe jest dzięki temu kontrolowanie głębi ostrości zarejestrowanej sceny.

Głębia ostrości w przypadku telefonów jest bardzo duża, pomimo tego, że ich obiektywy są zawsze maksymalnie otwarte. Powód? Smartfonowa optyka cechuje się krótkimi ogniskowymi, a matryce mają niewielkie rozmiary.

Zobacz również: Mobilne filmowanie i fotografowanie

W obu przypadkach mówimy tutaj o pojedynczych milimetrach. Jako ciekawostkę można przytoczyć fakt, że jeszcze nie tak dawno temu telefony miały tak małe matryce, że aparaty tych smartfonów nie miały żadnego systemu ustawiania ostrości. Praktycznie wszystko, co znajdowało się przed ich obiektywami rysowało się ostro na elemencie światłoczułym.

Głębia ostrości w krajobrazach

Powróćmy jednak do tematyki kompozycji. W niektórych "gatunkach" fotografii duża głębia ostrości jest bardzo pożądana. Dobrym przykładem jest tutaj fotografia krajobrazowa, kiedy pragniemy, aby wszystko na zdjęciu było ostre: począwszy od szczegółów na pierwszym planie, a kończąc na — przykładowo – drzewie w tle.

Jednakże duża głębia ostrości równie często bardzo przeszkadza podczas fotografowania. Zdjęcie, na którym wszystkie obiekty zostały ostro zarysowane, staje się niejednokrotnie mało czytelne dla oglądających. Główny temat fotografii gubi się w szczegółach tła. Poniższa fotografia jest dobrym przykładem potencjalnie ciekawego zdjęcia „załatwionego” przez zbyt duży zakres ostrości.

Do szczególnej dbałości o tło, my — fotografujący telefonami — musimy się niestety przyzwyczaić. Nie jest nam bowiem dana możliwość wykorzystywania potężnego środka kompozycyjnego, jakim jest precyzyjne panowanie nad głębią ostrości. Sprawny fotograf posługujący się lustrzanką jest w stanie, pracując przysłoną obiektywu, wydzielić najbardziej interesujący go element fotografowanej sceny. Nam — fotografom mobilnym — pozostaje komponowanie kadrów ze świadomością tego, że większość obiektów na otrzymanym zdjęciu będzie ostra lub prawie ostra.

Nauczenie się fotografowania przy dużej głębi ostrości jest według mnie, kluczem do dobrej fotografii mobilnej. Oto kilka dalszych rad, popartych własnym doświadczeniem, dotyczących tego, co i jak fotografować smartfonami.

Głębia ostrości w architekturze

Zacznę od architektury. Duża głębia ostrości z reguły nie przeszkadza, a często wręcz bardzo przydaje się w przy tej tematyce. Obiekty architektoniczne są przeważnie rozciągnięte w przestrzeni i spory zakres ostrości pomaga uchwycić je w całości.

Głębia ostrości w fotografii ulicznej

Fotografia uliczna jest również wdzięcznym tematem podczas robienia zdjęć smartfonami. Duża głębia ostrości umożliwia łapanie ostrych kadrów nawet przy stosunkowo nieprecyzyjnym ustawieniu odległości, które przydarzyć się może na zdjęciach robionych z zaskoczenia czy też ukradkiem. Nie można jednak w tym przypadku zapominać o kontrolowaniu tła, które powinno uzupełniać główny motyw albo przynajmniej być neutralne i nie odwracające uwagi.

Głębia ostrości a minimalizm

Smartfony świetnie dają sobie także radę w fotograficznym minimalizmie. Minimalizm jest nurtem w sztuce, a uprawiający go twórcy starają się operować jedynie prostymi kształtami, pustą przestrzenią oraz niewielką ilością szczegółów.

Co łączy większość przedstawionych do tej pory fotografii? Owym łącznikiem jest brak bałaganu w tych kadrach. Fotografując, a już szczególnie fotografując przy dużej głębi ostrości, wystrzegajcie się jak ognia zdjęć przeładowanych niepotrzebnymi szczegółami, bo niewiele z tych szczegółów uda się ukryć w strefie nieostrości.

Operujcie w miarę możliwości większymi bryłami, płaszczyznami bez rozpraszających uwagę detali. Stosujcie też symetrię, która dobrze się sprawdza w warunkach dużej głębi ostrości.

Na zakończenie

Kończąc odpowiem jeszcze na pytanie, które być może części z was kołacze się po głowie: czy można podczas fotografowania smartfonem uzyskać stosunkowo niewielką głębię ostrości? Otóż tak, jest to możliwe.

Na początku artykułu wspomniałem, że głębia ostrości rośnie wraz z dystansem pomiędzy aparatem a punktem, na który jest ustawiona ostrość (to pewne uproszczenie, ale tutaj wystarczające). Z tego wynika, że głębia ostrości będzie najmniejsza kiedy i ta odległość będzie najmniejsza z możliwych. Dobrym przykładem będą tu zdjęcia Kamila, przedstawione w poprzednim poradniku dotyczącym zdjęć makro. Poniższe zdjęcie również zostało zrobione z wykorzystaniem tej prawidłowości.

Następnym razem opowiem o fotografii ulicznej. Udanych kadrów!

Używanie trybów aparatu na telefonie iPhone, iPadzie i iPodzie touch

Tryb portretowy tworzy efekt głębi ostrości, który zachowuje ostrość fotografowanego obiektu na rozmytym tle. Tryb portretowy obsługują następujące modele telefonu iPhone: iPhone 13, iPhone 13 mini, iPhone 13 Pro, iPhone 13 Pro Max, iPhone 12, iPhone 12 mini, iPhone 12 Pro, iPhone 12 Pro Max, iPhone SE (2. generacji), iPhone 11, iPhone 11 Pro, iPhone 11 Pro Max, iPhone XR, iPhone XS, iPhone XS Max, iPhone X, iPhone 8 Plus i iPhone 7 Plus. Jeśli masz telefon iPhone X lub nowszy, możesz też zrobić selfie w trybie portretowym. Trybu portretowego możesz też używać z przednim aparatem na iPadzie Pro 11 cali (wszystkich generacji) i iPadzie Pro 12,9 cala (3. generacji i nowszych modeli).

Aby użyć trybu portretowego, otwórz aplikację Aparat i przesuń palcem do trybu portretowego. Odsuń się od fotografowanego obiektu, jeśli aplikacja to zasugeruje. Gdy prostokąt Efekt głębi stanie się żółty, zrób zdjęcie.

Telefony iPhone X i nowsze oraz iPhone 8 Plus umożliwiają uzyskanie jeszcze bardziej urzekających portretów z profesjonalnej jakości oświetleniem. Po zrobieniu zdjęcia stuknij opcję Edycja i wybierz rodzaj oświetlenia: Światło studyjne, Światło konturowe, Światło sceniczne lub Światło sceniczne (mono). W przypadku telefonów iPhone 13, iPhone 13 mini, iPhone 13 Pro, iPhone 13 Pro Max, iPhone 12, iPhone 12 mini, iPhone 12 Pro, iPhone 12 Pro Max, iPhone SE (2. generacji), iPhone XR, iPhone XS oraz iPhone XS Max możesz uzyskać piękny, klasyczny wygląd dzięki efektowi Światło High-Key (mono).

Na telefonie iPhone XR efekty Światło sceniczne, Światło sceniczne (mono) i Światło High-Key (mono) nie są dostępne w przypadku tylnego aparatu.

Najczęściej zadawane pytania: Jak ustawić ostrość na obiekt nie będący w centrum kadru?

Na szkoleniach i warsztatach często spotykamy się z początkującymi użytkownikami aparatów, którzy pytają o to, Jak ustawić ostrość na obiekt nie będący w centrum kadru. W dzisiejszym odcinku cyklu "Najczęściej zadawane pytania" zajmiemy się tym właśnie tematem.

Tematem dzisiejszego odcinka cyklu "Najczęściej zadawane pytania" będzie to odpowiedź na pytanie, jak ustawić ostrość na obiekt nie będący w centrum kadru. Jest kilka metod, dzięki którym można to zrealizować, a powszechnie stosuje się dwie. Wybór zależy głównie od potrzeb i przyzwyczajeń fotografa. Pierwsza z nich, najbardziej intuicyjna i zarazem najbardziej tradycyjna, polega na wykorzystaniu wyłącznie centralnego punktu ostrości. Gdy wciskamy spust migawki do połowy, aparat ustawia ostrość. Kiedy wciąż trzymamy spust w takiej pozycji, możemy dowolnie manewrować aparatem, a automatyka wciąż będzie "pilnowała" ustawionej wcześniej odległości ostrzenia. Pamiętajmy o jednej, ważnej sprawie – tryb pracy autofokusu musi być przestawiony na pojedynczy (Single, Single Shot, itp.). Gdy podobny zabieg zastosujemy przy ciągłym nastawianiu ostrości, nie uda nam się uzyskać zamierzonego efektu – przy zmianie kadrowania aparat przestawi ostrość na inny przedmiot. Aparat powinien być również ustawiony w tryb punktowego wyboru pola ostrości.

Dostęp do pełnej treści serwisu www.SwiatObrazu.pl jest bezpłatny - wymagane jest jednak zalogowanie do serwisu. Logowanie wymagane jest również do dodawania komentarzy.

Rejestracja dla nowych użytkowników Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego. Logowanie dla użytkowników SwiatObrazu.pl E-mail: Hasło: Zapomniałeś loginu lub hasła? Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU SWIATOBRAZU.PL?

Przy pierwszej rejestracji otrzymasz od nas powitalny prezent: Pełną wersję podręcznika "Świat barw w fotografii cyfrowej".

A poza tym otrzymujesz bezpłatny stały dostęp do:

wszystkich artykułów opublikowanych w serwisie swiatobrazu.pl;

mechanizmów galerii swiatobrazu.pl

forów dyskusyjnych;

prezentów dla zarejestrowanych Czytelników;

codziennego newslettera informacyjnego;

swojego profilu osobistego, w którym będziesz mógł zarządzać galeriami, komentarzami, zdjęciami w konkursach itp.

Czas rejestracji - ok. 1 min.

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta i zrezygnować ze statusu zarejestrowanego Czytelnika i wszystkich usług bezpłatnych swiatobrazu.pl. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem