krok po kroku, czyli ekspozycja przy świetle błyskowym

Parametry ekspozycji - Podstawy fotografii

PARAMETRY EKSPOZYCJI

Swoją przygodę z fotografią warto zacząć od najważniejszych podstaw – co składa się przede wszystkim na obraz, który zobaczymy. Co sprawia, że zdjęcie będzie ciemniejsze bądź jaśniejsze. Tło będzie bardziej skompresowane (rozmyte) lub mniej. Aż wreszcie, co sprawia, że zdjęcia są lepszej bądź gorszej jakości. Poznaj zatem 3 podstawowe parametry.

CO TO JEST CZAS NAŚWIETLANIA?

Czas naświetlnia – określa czas, w którym matryca będzie rejestrować światło. Zatem jeżeli wybierzemy czas 1/125s to aparat właśnie przez taki czas będzie rejestrował obraz (robił zdjęcie). Im dłuższy czas naświetlania tym większe prawdopodobieństwo, że zdjęcie będzie poruszone.

Ogólnie rzecz ujmując, im dłuższy czas naświetlania tym aparat zarejestruje więcej światła i fotografia będzie jaśniejsza. Im krótszy czas naświetlania tym zdjęcie robi się krócej, aparat rejestruje mniej światła ale za to zamraża ruch.

CO TO JEST PRZYSŁONA?

Przysłona – przysłona to element aparatu odpowiadający przede wszystkim za głębię ostrości na zdjęciach. Im mniejszą przysłonę zastosujemy tym mniej elementów na fotografii będzie ostrych. Korzystając z obiektywu portretowego, możemy w ten sposób rozmyć tło. Im większą przysłonę zastosujemy, tym więcej elementów na zdjęciu będzie ostrych, czyli głębia ostrości będzie większa. Przy wysokich wartościach, tło jest w większości przypadków tak ostre jak miejsce, na które ustawiamy ostrość.

Przysłona reguluje również dopływ światła na matrycę. Stosując mniejszą przysłonę, dociera go więcej na matrycę. Wówczas zdjęcie będzie jaśniejsze.

CO TO JEST CZUŁOŚĆ ISO?

Czułość ISO – Ten parametr określa w jakim stopniu matryca jest wrażliwa na światło. Im mniejsza wartość tego parametru tym mniej światła ona zarejestruje. Im większy, tym bardziej jest czuła, a zdjęcie będzie jaśniejsze. Jednak w parze za zwiększeniem wrażliwości matrycy na światło, czyli zwiększaniem czułości ISO idzie gorsza jakość zdjęć. Im większe ISO, tym zdjęcie będzie gorsze.

Ekspozycja w Fotografii

Ekspozycja w Fotografii jest kluczowym elementem do opanowania w waszej nauce podstaw fotografii. Może co prawda sprawić wam na początku pewne trudności, ale po jej opanowaniu będziecie robić o jakich marzyliście. Postaram się w jak najprostszy sposób wytłumaczyć jak robić dobrze naświetlić zdjęcie aby nabrało w postprodukcji odpowiedniego wyglądu. Oczywiście może ktoś powiedzieć, że ekspozycję możemy poprawić programie do obróbki zdjęć, lecz bez umiejętnego naświetlenia pliku RAW możemy mieć pewne komplikacje i w finalnym efekcie zdjęcie straci na jakości. Dlatego podzielę się z wami swoją wiedzą na temat ustawiania odpowiedniej ekspozycji w tym poradniku fotograficznym.

Co to jest ekspozycja w fotografii?

Najprościej mówiąc jest to odpowiednia ilość światła padającego na matrycę bądź kliszę w aparacie fotograficznym, potrzebnego do odpowiedniego naświetlenia zdjęcia. Prawidłowa ekspozycja jest uzyskiwana dzięki operowaniu trzema parametrami:

czasowi naświetlania (1/60)

wartości przysłony (F)

czułości (ISO)

Jest sedno fotografii bez którego zrozumienia nie będzie możliwości na dalszy rozwój. O czasie, przysłony i czułości mówiłem w poradniku o podstawach fotograficznych, więc nie będę wracał już do nich. Jednak skupimy się na nich na podstawie trójkąta fotografii.

Co to jest trójkąt ekspozycji?

Trójkąt ekspozycji jest reguła, która mówi nam o zależności pomiędzy czasem naświetlania, przesłoną i czułością. Najważniejsze jest to że dla wybranego typu zdjęcia istnieje praktycznie tylko jedno dobre ustawienie tych parametrów. Dla mnie podstawowym ustawieniem jest jest wartość przysłony, przeważnie od niej wszystko się zaczyna. Jeśli chcę fotografować krajobraz obiektywem szerokokątnym, to przesłonę ustawiam na minimum 11f, i dzięki czemu jestem w stanie uzyskać bardzo dużą głębię ostrości. Natomiast jeśli chcę wykonać portret, to przysłonę ustawiam w widełkach wartości 2.8f – 5,6f, co pozwala uzyskać bardzo małą głębie ostrości oraz bokeh. Tak naprawdę musimy na samym początku przed naciśnięciem migawki wiedzieć jaki chcemy uzyskać efekt na zdjęciu i odpowiednio dobrać parametry.

Histogram, czyli jak sprawdzić ekspozycję?

Odpowiednim i tak naprawdę jedynym narzędziem do określenia poprawności ekspozycji naszego zdjęcia jest histogram. Jest on bardzo prostym wykresem który mówi nam w których partiach jak jest naświetlone nasze zdjęcie. Patrząc na histogram z prawej strony widzimy jasne miejsca zdjęcia, natomiast z lewej ciemne partie obrazu. Więc jeśli wykres wychodzi nam poza prawą krawędź oznacza to że zdjęcie jest prześwietlone, analogicznie patrząc w lewą stronę mamy do czynienia z niedoświetloną klatką. Teoretycznie ok 10% danych poza wykresem jest do odzyskania w postprodukcji, jednak to zależy od aparatu fotograficznego z jakiego korzystamy, dokładniej od jego matrycy i rozpiętości tonalnej jaką ona posiada. Zasada mówi że lepiej nie prześwietlać fotografii bo dużo trudniej uzyskać informację z tak zwanych przepaleń, więc lepiej lekko nie doświetlić zdjęcia żeby potem odzyskać detale z cieni w późniejszej obróbce. Trzeba jeszcze pamiętać o tym że jeśli robimy zdjęcie pod światło, dla przykładu zachód słońca. W takiej sytuacji zawsze wykres wyjdzie nam poza prawą krawędź i nigdy nie uzyskamy histogramu mieszczącego się w krawędziach wykresu. Tak więc musimy trenować i sprawdzać w jaki sposób najlepiej naświetlić zdjęcie by można było jak najwięcej uzyskać z pliku RAW w Adobe Lightroom.

Jak wykorzystać ekspozycję do kreatywnych zdjęć?

Jednym z najlepszych przykładów kreatywności w fotografii jest wykorzystanie długich czasów naświetlania. Dzięki nim możemy w malowniczy sposób rozmyć wodę aby nabrała baśniowego charakteru, tak samo możemy uczynić z chmurami które w odpowiednim tempie poruszają się po niebie. Kolejnym sposobem jest kreatywne wykorzystanie przysłony na naszych zdjęciach. Operując jej wartościami możemy w przepiękny sposób rozmywać tło aby fotografowany element wyszedł na pierwszy plan. Najważniejsze abyś zapamiętał:

każde miejsce, temat lub scenę możesz pokazać w różny sposób, jedyne co cię ogranicza to brak pomysłu na zdjęcie

musisz mieć pomysł albo poświęcić czas na znalezienie pomysłowego kadru będąc już na miejscu

pamiętaj żeby korzystać z niskich wartości ISO żeby fotografia nie straciła na jakości

pamiętaj że postprodukcja to tylko szlif danego zdjęcia, które musi być od samego początku dobrze naświetlone i zapisane w formacie RAW

PODSTAWY FOTOGRAFII

Przykład 1 – zdjęcie portretowe

Przykład 2 – zdjęcie krajobrazowe

Przykład 3 – zdjęcie na długich czasach

Przykład 4 – zdjęcie ślubne

Ekspozycja w Fotografii – więcej informacji na Wikipedii

krok po kroku, czyli ekspozycja przy świetle błyskowym

Od czego zacząć pracę w studio – krok po kroku, czyli ekspozycja przy świetle błyskowym

Pierwszy raz w studio? Jeśli jeszcze tego nie wiesz – tym razem tryby półautomatyczne ani (tym bardziej) całkiem automatyczne i w najdroższym aparacie nie zrobią za Ciebie roboty. Dlaczego tak się dzieje i jak poradzić sobie z tą całą błyskową “czarną magią”? Wyjaśnimy jak zacząć krok po kroku!

01. Przestaw aparat w tryb Manual (M)

Przejmij pełną kontrolę nad ekspozycją. W studio warunki nie zmieniają się tak płynnie jak w plenerze – teraz to Ty decydujesz o wszystkim.

Pamiętaj! Przy świetle błyskowym lamp studyjnych tryby automatyczne nie działają prawidłowo – system pomiarowy w aparacie dopasowuje parametry ekspozycji do światła zastanego, a kiedy już (w czasie naświetlenia zdjęcia) błyśnie wyzwolona lampa – nadmiar światła na planie “zaskakuje” Twój aparat i w rezultacie otrzymujesz prześwietlone zdjęcie.

02. Ustaw Balans Bieli (WB) na 5400K

Dopasuj balans bieli do temperatury barwowej lamp z którymi będziesz pracował – dla lamp błyskowych najczęściej jest to wartość ~ 5400 Kelvinów (+/- 200K).

Jeżeli zdjęcia w aparacie zapisujesz w surowym formacie – RAW, NEF itd. (a powinieneś!) w cyfrowej ciemni (np. Adobe Lightroom/Camera Raw) będziesz miał możliwość bezstratnie skorygować balans bieli.

Aby w postprodukcji ułatwić sobie dobranie poprawnej temperatury barwowej – poprawnej czyli takiej, która najwierniej odda faktyczne kolory na zdjęciu – możesz wykorzystać do pomocy szarą kartę (18%). Ta „szara karta” to po prostu neutralna barwowo powierzchnia (dlatego istotne, żeby była wykonana z materiału, który nie żółknie z czasem!). Wystarczy, że na jednym ze zdjęć zrobionych w trakcie sesji umieścisz ją w centrum kadru (możesz poprosić modelkę by trzymała ją przed sobą). Zaawansowane aplikacje do wywoływania cyfrowych negatywów umożliwiają ustalenie poprawnego balansu bieli poprzez wskazanie im neutralnego, szarego obszaru za zdjęciu – najeżdżasz specjalną pipetą na środek szarej karty na zdjęciu i klik – kolory na zdjęciu powinny być oddane poprawnie. Uzyskaną wartość temperatury barwowej możesz zastosować do wszystkich zdjęć wykonywanych w tych samych warunkach.

03. Dobierz Parametry ekspozycji

Ekspozycja – (w uproszczeniu) to ilość światła która dociera do matrycy aparatu (elementu światłoczułego) z fotografowanej sceny i pozwala naświetlić obraz. Prawidłowa ekspozycja, to taka, przy której uzyskujemy maksimum informacji (detali) w cieniach jak i światłach – nic nie jest prześwietlone, ani niedoświetlone (ze względu na ograniczenia rozpiętości tonalnej matrycy przy bardzo kontrastowych scenach nie zawsze jest to w pełni możliwe)

O tym ile światła zarejestruje matryca decydują 4 elementy:

Ilość światła

W studio operujemy światłem sztucznym (zwykle właśnie błyskowym) którego ilość możemy kontrolować m.in poprzez regulacje mocy lampy. Jeżeli sam ustawiasz oświetlenie zacznij od jednej lampy i ogranicz jej moc do ¼ (więcej w pkt 05)

ISO – Czułość matrycy

Matrycę w aparacie cyfrowym tak samo jak tradycyjny film analogowy cechuje określona czułość na światło. Różnica polega na tym, że w fotografii cyfrowej masz możliwość elektronicznie zmieniać tę wartość. Oczywiście sztuczne zwiększanie czułości nie pozostaje bez konsekwencji – jakość obrazu spada, pojawiają się szumy, problemy z kolorami, ograniczasz też dynamikę i tracisz cenne detale obrazu. Aby zachować najwyższą jakość detali w studio wybieraj wartość ISO natywną dla Twojego aparatu. Zazwyczaj jest to ISO 100, lub najczęściej ISO 200.

Przysłona

Element obiektywu, który dosłownie przysłania otwór przez który światło dociera do matrycy. Zwiększając i zmniejszając szczelinę przysłony kontrolujesz ilość światła podobnie jak kręcąc kurkiem w kranie kontrolujesz przepływ wody.

Większy otwór oznaczony jest zawsze mniejszą liczbą przysłony (f/1,4; f/2,8), a mniejszy – większą liczbą przysłony (f/5,6; f/16).

Od stopnia “przymknięcia” obiektywu zależy także Głębia Ostrości (GO) – maksymalny otwór pozwala uzyskać minimalną głębię (rozmazane tło), natomiast zmniejszanie tego otworu zwiększy zakres głębi ostrości. W studio zwykle przymykasz przysłonę, ponieważ zależy Ci na ostrości w całym kadrze.

Każdy obiektyw ma pewną wartość przysłony (zazwyczaj gdzieś między f/4 a f/8) przy której osiąga najlepszą jakość i ostrość obrazu – zatem jeżeli zależy Ci na świetnej jakości wybieraj „najostrzejszą” wartość przysłony dla Twojego obiektywu. Na początek ustaw przysłonę na wartość f8

Czas otwarcia migawki

Czas otwarcia migawki – odcinek czasu, przez który uchylona szczelina migawki odsłania matrycę i umożliwia rejestrowanie obrazu – czyli znów metaforycznie – czas, kiedy kurek jest odkręcony i woda płynie z kranu do szklanki. Pamiętaj! Czas otwarcia migawki nie ma znaczenia dla ekspozycji przy świetle błyskowym!

Nie oznacza to, że możesz w studio wybrać dowolny czas. Jeśli czas będzie za krótki (poniżej 1/200-1/300s. zależne od aparatu) – nie zadziała synchronizacja migawki z błyskiem lampy. W rezultacie otrzymasz częściowo lub całkowicie niedoświetlone zdjęcie.

Jeśli czas będzie za długi (1/15 s. – 1 s.) – postacie będą poruszone, a na plan „wkradnie” się światło zastane (np. pochodzące od okna). Ustaw czas otwarcia migawki na 1/125 s.

04. Podłącz wyzwalacze

Zamontuj nadajnik wyzwalacza sieciowego na stopce aparatu, oraz odbiornik na lampie (nie zapomnij podpiąć przewodu synchronizacyjnego do gniazda synchro na lampie!).

Sprawdź czy oba urządzenia ustawione są na tę samą częstotliwość (kanały na nadajniku i odbiorniku powinny być identyczne!).

Kiedy lampa będzie już włączona kliknij TEST na nadajniku aby potwierdzić komunikację między nadajnikiem i odbiornikiem.

05. Włącz lampę

Zamontuj lampę na statywie, podłącz ją przewodem zasilającym do sieci, zdejmij osłonę palnika i zamontuj wybrany modyfikator. Włącz lampę – sprawdź w jaki sposób można regulować energię błysku i wybierz wartość ¼ mocy – w ten sposób zostawisz sobie pole manewru, które przyda się w kolejnych etapach do korekty ekspozycji.

Jeśli plan zdjęciowy jest już rozstawiony, a moce lamp wcześniej ustawione – pomiń ten punkt i spróbuj dopasować ustawienia aparatu do stworzonego już set-upu.

06. Zrób zdjęcie

Jeśli wszystko już ustawiłeś – zaproś modelkę (…modela, albo obiekt, który będziesz fotografował) na przygotowany plan. Istotne jest aby wszystko było już “na swoim miejscu” – jeśli będziesz przesuwał lampy, dodawał modyfikatory, albo modelka stanie w innej odległości od lampy i tła – ekspozycja będzie się zmieniała.

Do dzieła!

07. Skontroluj ekspozycję

Podejrzyj zdjęcie na wyświetlaczu – jeśli ekran jest biały – światła jest zdecydowanie za dużo, a jeśli prawie czarny – zdecydowanie za mało. To proste!

Jeżeli jednak ekspozycja wydaje się już bliska ideałowi – spójrz na histogram (ekran LCD Twojego aparatu może nieco przekłamywać. “Na oko” zdjęcia są okej, a na komputerze już po sesji okaże się, że wszystkie zdjęcia są prześwietlone… sic!).

Histogram to po prostu wykres, który graficznie przedstawia ilość pikseli (oś pionowa) o określonej jasności (oś pozioma) na zdjęciu. Po lewej znajdują się tony ciemne, a po prawej jasne – od czerni aż do bieli. Dobierając parametry ekspozycji zwykle dążymy do tego, żeby jak najmniej pikseli osiągało wartości skrajne wykresu.

Jak wygląda prawidłowy histogram? Wszystko zależy od zdjęcia – zazwyczaj więcej informacji znajduje się po środku lub z prawej strony wykresu jednak zależnie od sceny i pożądanego efektu histogram może wyglądać całkiem inaczej – np. przy packshotach z kompletnie białym tłem nie zależy Ci na tym by było widać w tle jakiekolwiek detale – i tak chcesz się ich pozbyć – histogram takiego zdjęcia będzie mocno przesunięty na prawo, a nawet „przyklejony” do prawej krawędzi. Jeśli będziesz za to robił portrety w stylu film noir – czerń (czyli tony ciemne) – wypełni głównie lewą stronę histogramu.

08. Wprowadź korektę

W studio ekspozycję kontrolujesz przede wszystkim za pomocą samych lamp. Dlatego w pierwszej kolejności zwiększaj lub zmniejszaj ilość światła za pomocą regulacji mocy. Jeżeli zakres regulacji się skończył (lub nie masz wpływu na ustawiony set-up) możesz manipulować przysłoną, lub w ostateczności wartością ISO. Zadziała także odsunięcie źródła światła od planu, albo zamontowanie modyfikatora pochłaniającego dużo światła – są to jednak techniki, które nie tylko zmieniają podaż światła, ale przede wszystkim jego charakter (kształt, miękkość itd.).

W skrajnych przypadkach (za dużo światła) stosuje się filtry szare ND.

09. Powtarzaj 07 i 08 do skutku

Odrobina doświadczenia pozwoli Ci bardzo szybko dobrać odpowiednie parametry.

10. Rób zdjęcia!

Próbuj nowych ustawień światła, dokładaj kolejne lampy, zmieniaj modyfikatory, obserwuj światło i ciągle kontroluj ekspozycję!

Pamiętaj, że ten poradnik nie uwzględnia wszystkich możliwych sytuacji w studio. Z czasem sam nauczysz się oceniać czy np. w danej sytuacji można albo nawet trzeba prześwetlić białe tło, lub jak pracować z dwiema, trzema i z większą ilością lamp oraz jaki wpływ na ekspozycje mają poszczególne modyfikatory (parasolki, softboxy, czasze) i odległości źródeł światła od fotografowanego obiektu.

Nie zapomnij ściągnąć całej infografiki (link na początku wpisu)!

Data: 11 maja, 2016

Autor: Fripers