Czym jest przysłona?

Fotoedukacja - Digitutor - D3300

Przysłona (głębia ostrości)

Od przysłony zależy ilość światła padającego na matrycę, a jej ustawienie wyraża się jako „liczbę przysłony”: f/1,4, f/2, f/3,5, f/5,6, f/8, f/11, f/16, f/22, f/32.

Duży otwór przysłony (f/3) Mały otwór przysłony (f/9)

Zmiana otworu względnego pozwala na ustawienie szerokości otwarcia przysłony, przez którą światło wpada do aparatu. Ma to wpływ na ilość światła przechodzącego przez obiektyw. Wysoka wartość f oznacza przymknięcie przysłony i przepuszczanie mniej światła do aparatu. Natomiast niska wartość f oznacza otwarcie przysłony i przepuszczenie większej ilości światła. Przejście od wartości f/4 do f/5,6 powoduje ograniczenie o połowę ilości światła trafiającego do aparatu. Tym samym jasność obrazu powstającego na matrycy zmniejsza się o 50%.

Od przysłony zależy również głębia ostrości przed i za obiektem. Im wyższa liczba przysłony, tym większa głębia ostrości. Obniżenie wartości f powoduje ograniczenie głębi ostrości przed i za obiektem. To zjawisko nazywa się „głębią ostrości”.

Stała wartość przysłony obiektywu – czy można ją zmienić?

Dostałem pytanie od Sławka: „Jestem całkowitym dyletantem w fotografii. Mam obiektyw o stałej przysłonie f4. Czy w aparacie w takim przypadku też muszę ustawić konkretną wartość przysłony, w tym przypadku f4, czy to bez znaczenia? Na razie robię zdjęcia z programami automatycznymi i próbuję właśnie z Av Canon.”

Co oznacza stała wartość przysłony na obiektywie?

Domyślam się, że masz obiektyw zoom o stałej jasności przysłony, o wartości f/4. Oznacza to, że niezależnie od ustawionej ogniskowej najjaśniejsza przysłona to f/4. W tańszych obiektywach typu zoom, ta najjaśniejsza przysłona się zmienia i przy ustawionej dłuższej ogniskowej obiektyw jest ciemniejszy, a przy krótszej ogniskowej jaśniejszy. Wtedy obiektyw nie ma stałego najjaśniejszego otworu przysłony, tylko zmienia się on wraz ze zmianą ogniskowej.

Przykładowo dla obiektywu zoom Canon EF-S 15-85 mm f/3.5-5.6 IS USM są podane dwie wartości przysłony f/3.5 oraz f/5.6. Zakres ogniskowych tego obiektywu to 15 do 85 mm. Oznacza to, że przy ogniskowej 15 mm obiektyw ma największy otwór przysłony f/3.5, a przy ogniskowej 85 mm najjaśniejszy otwór przysłony to f/5.6. W praktyce jeśli w trybie Av przy ogniskowej 15 mm ustawisz przysłonę na f/3.5 i następnie zmienisz zoom na 85 mm, to aparat zrobi zdjęcie nie przy przysłonie f/3.5, ale przy f/5.6. Ta zmiana wartości będzie jednak widoczna na wyświetlaczu aparatu.

W Twoim jednak przypadku masz f/4. Wartość ta określa najjaśniejszy możliwy do uzyskania otwór przysłony, który jest stały niezależnie od ustawionej ogniskowej. Jednak sam obiektyw posiada możliwość przymykania przysłony. Możesz więc ustawić inną wartość, zmniejszając otwór przysłony, by wpuścić mniej światła do środka. Wtedy po prostu zaczynasz przymykać przysłonę do wartości f/5.6, f/8, f/11 itd. wedle uznania. Tak więc fotografując w trybie Av możesz ustawić inną wartość przysłony np. f/5.6 i kadr zostanie naświetlony przy tej właśnie wartości przysłony.

Obiektywy o stałej jasności

Obiektywami, które mają stałą wartość przysłony, a w zasadzie stałą jasność, bo listków przysłony w nich jako takich nie ma, są obiektywy lustrzane. Przykładowo taki obiektyw ma jasność f/8 i nie ma możliwości ustawienia innej wartości. Również prawie wszystkie telefony komórkowe mają stałą jasność i nie ma w nich możliwości zmiany wartości przysłony. Są tylko nieliczne wyjątki, które mają taką opcję i to w dość ograniczonym zakresie.

Zobacz też wpis Dlaczego przy kręceniu zoomem zmienia się przysłona?

Odbierz darmowe rozdziały ebooka "Magia nocnych zdjęć"

Tryby ustawiania ekspozycji przy zdjęciach nocnych – W aparacie masz wiele trybów fotografowania. Tryb automatyczny, tematyczne, kreatywne: P, A/Av, S/Tv oraz M. Zobacz, co się lepiej sprawdzi przy zdjęciach nocnych.

– W aparacie masz wiele trybów fotografowania. Tryb automatyczny, tematyczne, kreatywne: P, A/Av, S/Tv oraz M. Zobacz, co się lepiej sprawdzi przy zdjęciach nocnych. Jak ustawiać ekspozycję w prawie całkowitej ciemności – Są sytuacje, kiedy światła jest naprawdę mało i w wizjerze, niezależnie czy jest optyczny, czy cyfrowy, nic nie widać. Zobacz jak sobie z tym radzić.

– Są sytuacje, kiedy światła jest naprawdę mało i w wizjerze, niezależnie czy jest optyczny, czy cyfrowy, nic nie widać. Zobacz jak sobie z tym radzić. Złap krajobraz po zachodzie słońca – Zachód słońca to nie koniec fotografowania. Warto poczekać i fotografować dalej. Zobacz, jakie masz możliwości w tym zakresie i co może się wydarzyć.

Kliknij i zapisz się na darmowe rozdziały ebooka "Magia nocnych zdjęć"

Czym jest przysłona?

W nowym cyklu fotoManiaKa opowiemy o wszystkich podstawowych aspektach fotografii i zagadnieniach z nią związanych.

Czasem przychodzi taki moment, gdy uważasz, że Twoje zdjęcia na Instagramie są świetne i myślisz już o założeniu bloga „Imię Nazwisko Photography”. Porzucasz więc smartfona i kupujesz profesjonalny aparat. Wtedy właśnie pojawia się konsternacja, bo aparat posiada ogromną ilość funkcji, o których wcześniej nie miałeś pojęcia. I jak to wszystko ogarnąć? Z pomocą przychodzi fotoManiaK, który łopatologicznie opisze wszystkie funkcje i zagadnienia, które musisz znać, by móc nazywać się fotografem.

Czym jest przysłona

W dzisiejszym odcinku przybliżymy Wam pojęcie przysłony. Każdy z pewnością oglądał film, który kończy się w ten sposób, że ekran zaczyna się przyciemniać, na ekranie pojawia się kółko, które zaczyna się pomniejszać, a w końcu obraz staje się cały czarny. Pojawia się napis THE END. Takie zakończenie filmu używane było bardzo często zwłaszcza w początkach kina, a efekt uzyskiwany był poprzez przymykanie diafragmy, dziś zwanej właśnie przysłoną. Czym więc ona jest? Widać to na obrazku poniżej.

Oznaczenia i wartości przysłony

Jak podaje definicja, przysłona to część obiektywu regulująca wielkość otworu na drodze strumienia światła. A mówiąc prościej – ustawiając przysłonę decydujemy, ile światła wpuszczamy do obiektywu. A więc jeśli robimy zdjęcia w jasnym miejscach, na powietrzu, w słoneczną pogodę, będziemy musieli przymknąć przysłonę, żeby zdjęcia nie były prześwietlone. Gdy z kolei fotografujemy w słabych warunkach oświetleniowych, we wnętrzach, czy wieczorami, przysłonę musimy otworzyć szerzej. Na poniższym obrazku możemy zobaczyć jak to mniej więcej wygląda- pierwszy z lewej to przykład maksymalnego otwarcia przysłony, na ostatnim widać przysłonę maksymalnie domkniętą. Czarny kolor pokazuje, ile światła wpadnie przez obiektyw.

Przysłoną sterować możemy na dwa sposoby: rzadziej – bezpośrednio poprzez pierścień na obiektywie, najczęściej – w aparacie za pomocą odpowiedniego przycisku czy pokrętła.

Zwykle na wyświetlaczu aparatu będziemy mieli informację o aktualnej wartości przysłony. Będzie ona oznaczona małą literą f. Na przykład f/1.4, f.16 i tak dalej. Zasada jest taka, że im mniejsza wartość, tym szerzej otwarta przysłona i odwrotnie. Więc na powyższym obrazku – pierwszy z lewej odpowiadałby na przykład wartości f/1.4, z kolei ostatni – f/16.

Po co mi to?

Ustawiając przysłonę decydujemy o tym, jak jasne będą wykonywane przez nas zdjęcia. Przydatna jest nie tylko po to, by fotografie nie były prześwietlone. Pomaga tez w uzyskaniu ciekawych efektów na zdjęciach. Jak na przykład poniżej – okno jest jaśniejszym elementem niż reszta pokoju. Przysłona jest więc przymknięta, dzięki czemu wszystko oprócz okna jest bardzo ciemne.]

Ale to, co dla wielu będzie najważniejsze w przypadku przysłony to głębia ostrości. Bo to między innymi od wartości przysłony zależy, jak dużą głębię ostrości uzyskamy, czy na przykład uda nam się zrobić zdjęcie w stylu „bokeh” itp. Otóż, jak było mówione wcześniej, im mniejsza wartość przysłony, tym szerzej jest otwarta. A z kolei im szerzej otwarta przysłona, tym mniejsza głębię ostrości można uzyskać. A więc jeśli chcemy mieć ładne rozmycie obrazu, musimy otwierać przysłonę do mniejszych wartości. Poniżej zestawienie dwóch zdjęć – zrobionych dokładnie w tym samym miejscu, przy takiej samej odległości aparatu od fotografowanego obiektu. W pierwszym przypadku do przysłony wpada bardzo mało światła, w drugim wprost przeciwnie.

Jak widać, przysłona jest bardzo istotna przy fotografii, bo ma duży wpływ na nasze zdjęcia. Jeśli chcemy robić zdjęcia z rozmytym tłem, warto więc szukać jasnych obiektywów, a pod tym pojęciem mam na myśli takie, w których minimalna wartość przysłony jest mniejsza niż np. f/3.5. Z drugiej strony jednak, im większa wartość przysłony, tym trudniej będzie nam zapanować nad ostrością obrazu, gdy np. ostrzymy manualnie, chociażby podczas filmowania. Na minimalna wartość przysłony obiektywu warto też zwracać uwagę podczas zakupu aparatu. Generalnie im obiektyw jaśniejszy, tym lepszy.

Na skróty

Przysłona (aperture) w nastawach aparatu – A – decyduje o tym, ile światła wpada do aparatu przez obiektyw. Wartość przysłony oznaczona jest małą literką f. Im mniejsza wartość liczbowa, tym szerzej otwarta przysłona i tym więcej światła.

W kolejnym odcinku cyklu wyjaśnimy dokładnie, czym jest migawka.