Czym jest przysłona w aparacie i jak z niej korzystać?

Co to jest przysłona w obiektywie aparatu i do czego służy?

Przysłona w aparacie, a dokładniej w obiektywie aparatu to jeden z elementów trójkąta ekspozycji, który jest kluczowy w prawidłowym naświetleniu filmu i osiągnięciu odpowiedniego efektu – rozmytego tła w filmie i prawidłowego rozmycia obiektów (motion blur), które są w ruchu. Co to jest przysłona i jak działa? W dużym uproszczeniu można ją przedstawić jako dziurę, która wpuszcza światło na matrycę aparatu. Zatem im jest większa, tym mocniej naświetlisz swój film nagrywany aparatem, a także łatwiej będzie Ci uzyskać efekt rozmytego tła w filmie (tzw. bokeh). Przysłona to jeden z głównych parametrów, na który musisz zwrócić uwagę wybierając właściwy obiektyw do filmowania aparatem.

Darmowy kurs z podstaw filmowania aparatem Zaczynasz przygodę z filmowaniem? Zapisz się na bezpłatny kurs online i naucz się robić ładne filmy! ×

Czym jest przysłona w obiektywie aparatu?

W pełni sprawny aparat fotograficzny jest całkowicie światłoszczelny. Jedynym elementem, który wpuszcza światło do środka jest obiektyw. Masz możliwość decydowania o tym, jak wiele światła wpadnie na matrycę. Odpowiada za to przysłona w obiektywie – im jest bardziej otwarta, tym więcej światła się przedostaje, im bardziej zamknięta, tym mniej. Ma to ogromne znaczenie praktyczne, czyli podczas produkowania ujęć video.

Co oznacza literka F na obiektywie, czyli jak czytać wartość przysłony?

Regulacja przysłony znajduje się zazwyczaj w ustawieniach aparatu. Natomiast w przypadku obiektywów manualnych, czyli takich, które pozbawione są elektroniki, przysłonę ustawia się za pomocą pierścienia na obiektywie. Stopień otwarcia oznaczany jest w jednym z dwóch sposobów:

za pomocą f-stop – oznacza, ile światła wpada do obiektywu. Ten sposób wykorzystywany jest w obiektywach fotograficznych;

za pomocą t-stop – co oznacza, ile światła wychodzi z obiektywu bezpośrednio na matrycę aparatu lub kamery. Takie oznaczenia mają obiektywy filmowe.

Skupię się na obiektywach fotograficznych, ponieważ te są głównie wykorzystywane przez filmowców pracujących na aparatach. Wielkość przysłony w obiektywie określana jest za pomocą wartości np. f/4, f/5 czy f/16. Im mniejsza liczba, tym większa dziura, a co za tym idzie – tym więcej światła wpada na matrycę aparatu. Jeżeli masz problem ze zrozumieniem tej zależności, to potraktuj te wartości jako ułamki – czyli np. 1/4 to więcej, niż 1/16.

Jak nagrać film w słabych warunkach oświetleniowych?

Praca przy niższych wartościach przysłony, czyli większej dziurze zapewnia lepsze doświetlenie matrycy. Doskonale się to sprawdza, jeśli pracujesz przy kiepskich warunkach oświetleniowych. Jest to szczególnie cenne, jeśli jesteś filmowcem ślubnym (sale weselne są z reguły ciemne) lub nagrywasz koncerty czy inne nocne imprezy. Regulując wartość przysłony w aparacie decydujesz o tym jak jasne będą Twoje filmy lub zdjęcia. Zatem im ciemniej, tym ustawienia wartości przysłony powinny być niższe (czyli powinieneś korzystać z większej dziury, aby wpuścić możliwie najwięcej światła na matrycę).

Jak rozmyć tło na filmie?

Zastanawiałeś się kiedyś w jaki sposób uzyskać efekt rozmytego tła w filmie, zwanego inaczej bokeh? Jeżeli Twoją intencją jest wyeksponowanie, czyli “wycięcie z tła” jakiegoś obiektu np. pary młodej, to pracuj na niższych wartościach przysłony. Do matrycy wpadnie wówczas więcej światła, co znacznie zmniejszy głębię ostrości. Ostrość ustaw na osoby lub inny obiekt znajdujący się na pierwszym planie. Tło z kolei zostanie rozmyte, co będzie wyglądało filmowo, profesjonalnie i atrakcyjnie. To bardzo pożądany efekt. Im mniejsza wartość przysłony (większa dziura), tym bardziej rozmyte tło. To najlepsza metoda rozmywania tła, ponieważ korzystając z jasnych obiektywów możesz stosować odpowiednie do sytuacji ogniskowe. Jednak musisz wiedzieć, że im mniejsza wartość przysłony, tym więcej światła wpuścisz na matrycę, więc aby uzyskać poprawną ekspozycję (naświetlenie), to będziesz musiał zastosować filtr ND (filtr szary). Dzięki temu w jasny dzień będziesz mógł nagrywać film z mocno otwartą przysłoną. Przy pozostałych metodach, które opisuję poniżej rozmycie tła w filmie uzależnione jest od ogniskowej.

Drugim sposobem jest kompresja tła. Kompresji tła nie należy mylić z bokehem, ponieważ to dwa zupełnie inne zjawiska. Kompresja wynika z ogniskowej obiektywu, a bokeh wynika z przysłony obiektywu. Jeżeli zależy Ci na rozmyciu tła w filmie, ale nie posiadasz jasnych obiektywów (w których można ustawić niską wartość przysłony, np. f/1.8), to skorzystaj z obiektywu, który ma większą ogniskową, czyli większą wartość wyrażoną w milimetrach. Im większa ogniskowa, tym większa kompresja tła, czyli tym większe rozmycie. Jeżeli posiadasz obiektyw np. 18-55 mm, to ustaw 55 mm, otwórz przysłonę możliwie najbardziej i zbliż się do nagrywanego obiektu jak najbardziej (na tyle, na ile pozwala Ci obiektyw), ustaw na nim ostrość, a uzyskasz rozmycie tła. Pamiętaj jednak, że to bokeh, a nie kompresja da Ci znacznie ładniejsze i naturalniejsze rozmycie tła. Możesz też miksować te metody.

Trzecim sposobem jest ustawianie ostrości na obiekty, które znajdują się blisko obiektywu. Czyli im bliżej Ciebie znajdzie się wyostrzony obiekt, tym mocniej rozmyje się tło za nim. To technika, która pozwala osiągać ładnie rozmyte tło przy obiektywach z przysłoną f/2.8. Jednak skoro obiekt musi znajdować się blisko obiektywu, to musisz dobrać odpowiednią, przeważnie mniejszą ogniskową (np. 24 mm), aby osiągnąć większy, a więc szerszy kąt widzenia. Pamiętaj też, aby nie używać bardzo szerokich obiektywów, ponieważ zdeformujesz wyostrzony obiekt, np. twarz wyostrzonej osoby.

Jakie znaczenie ma liczba listków przysłony w obiektywie?

Przysłonę widać gołym okiem, kiedy patrzysz na soczewkę obiektywu. Zobaczysz wówczas, że ta część składa się ze specjalnie ukształtowanych blaszek w kształcie listków, które odpowiedzialne są za zwiększanie lub zmniejszanie dziury. Ich liczba przeważnie wynosi 5, 7 lub 9 (oczywiście występują obiektywy z większą liczbą listków). Musisz być świadomy, że to, ile ich znajduje się w obiektywie ma wpływ na to jak rozprasza się światło. Najlepiej to widać na przykładzie latarni ulicznej – przy 5 listkach światło bijące z lampy rozproszy się w kształcie wieloboku z pięcioma ścianami, a przy 7 z siedmioma ścianami.

Jakie ma to znaczenie w praktyce? Nagrywając ujęcia video np. w pełnym słońcu, w scenerii będzie mnóstwo punktów, które będą odbijać światło. Mogą to być np. krople wody na liściach, tafla wody rzeki, szyby w oknach, itp. Im więcej masz listków przysłony, tym światło odbite od tych punktów (zwłaszcza, gdy znajdują się na rozmazanym tle) będzie bardziej rozproszone. Ma to ogromny wpływ na estetykę i profesjonalny wygląd filmu. Im więcej listków, tym rozmyte elementy tła bardziej okrągłe, a więc tym lepiej.

Popularne określenia obiektywów wynikające z przysłony

Jak w każdej grupie społecznej, osoby zajmujące się filmowaniem lub fotografią mają swoje utarte sformułowania. Jako początkujący filmowiec możesz mieć problemy z ich zrozumieniem. Dlatego warto wyjaśnić trzy z nich, które bezpośrednio dotyczą przysłony w obiektywie.

Co znaczy, że obiektyw jest ostry od pełnej dziury?

Ten zwrot używany jest w odniesieniu do dobrej jakości jasnych obiektywów, które przy niskim ustawieniu przysłony na poziomie np. f/1.2 czy f/1.4 (czyli mocno otwartej dziurze) zapewniają dobrą widoczność szczegółów na wyostrzonym obiekcie. Jasne obiektywy gorszej jakości zapewniają ostrość dopiero przy nieco przymkniętej przysłonie, nawet jeżeli oferują f/1.8, to często trzeba ją przymknąć do f/2.2, a czasami nawet i f/2.5, aby zapewnić ujęciom filmowym odpowiednią ostrość.

Co to znaczy, że obiektyw jest jasny?

Co oznacza określenie “jasny obiektyw”? Zacznijmy od tego, że producenci w specyfikacji obiektywów zawsze podają najniższą możliwą wartość przysłony. Jeżeli więc kupujesz obiektyw np. Sigma Art 35 mm f/1.4 DG HSM oznacza to, że najniższa możliwa wartość przysłony w tym obiektywie wynosi f/1.4, czyli jest to bardzo jasny, ponieważ jest w stanie wpuścić dużo światła na matrycę aparatu, więc skutecznie naświetlić ujęcie filmowe. Jako jasne obiektywy stałoogniskowe określa jeszcze takie, których najniższa wartość przysłony wynosi f/1.2 oraz f/1.8. Jasne obiektywy zmiennoogniskowe to takie, których najniższa wartość przysłony wynosi f/2.0 lub f/2.8.

Jaki tani jasny obiektyw kupić?

Z tych najtańszych i jednym z najlepszych jakościowo jasnych obiektywów stałoogniskowych jest Canon EF 50 mm f/1.8 STM.

Co to znaczy, że obiektyw jest szybki (fast lens)?

W żargonie fotograficznym funkcjonuje również określenie “szybki obiektyw”, czyli z angielskiego “fast lens”. Termin ten dotyczy wyłącznie fotografii i obejmuje jasne obiektywy, dzięki którym podczas robienia zdjęcia można ustawić krótki czas naświetlania, a więc szybki czas migawki. Wynika to z tego, że ustawiając przysłonę np. f/1.8 można ustawić bardzo szybką migawkę (bardzo krótki czas naświetlania matrycy), aby osiągnąć prawidłową ekspozycję (naświetlenie) i dużą ostrość zdjęcia, czyli zatrzymania w miejscu obiektów w ruchu (ze względu właśnie na krótki czas naświetlania). Fotograf ma możliwość ustawienia szybkiej migawki dzięki właściwościom obiektywu, więc stąd określenie, że obiektyw jest szybki.

Niska przysłona w obiektywie to ładniejsze ujęcia filmowe

Znajomość zagadnień związanych z przysłoną w obiektywie jest kluczowa w kontekście naświetlania ujęć video i uzyskania rozmytego tła na filmie. Parametr ten jest szczególnie ważny, jeżeli zajmujesz się nagrywaniem ślubów, koncertów lub innych imprez, odbywających się w nocy lub przy innych niekorzystnych warunkach oświetleniowych. Obowiązkowo należy na niego zwrócić uwagę w trakcie zakupu obiektywu do filmowania aparatem, ponieważ od tego zależeć będzie, w jakich warunkach będziesz mógł pracować i jakie efekty w swoich filmach osiągniesz.

Fotografia od A do Z: Przysłona

Przedstawiamy słownik terminów fotograficznych: Fotografia od A do Z. Słownik przeprowadzi Czytelników przez najważniejsze pojęcia, pozwoli poznać i uzupełnić wiedzę z zakresu fotografii oraz jej praktyczne wykorzystania.

Dziś hasło: Przysłona. Zapraszamy do lektury.

Przysłona (apertura, diafragma) – część obiektywu w postaci otworu o regulowanej wielkości. Jej zadaniem jest ograniczanie ilości światła padającego na element światłoczuły w aparacie.

Dostęp do pełnej treści serwisu www.SwiatObrazu.pl jest bezpłatny - wymagane jest jednak zalogowanie do serwisu. Logowanie wymagane jest również do dodawania komentarzy.

Rejestracja dla nowych użytkowników Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego. Logowanie dla użytkowników SwiatObrazu.pl E-mail: Hasło: Zapomniałeś loginu lub hasła? Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU SWIATOBRAZU.PL?

Przy pierwszej rejestracji otrzymasz od nas powitalny prezent: Pełną wersję podręcznika "Świat barw w fotografii cyfrowej".

A poza tym otrzymujesz bezpłatny stały dostęp do:

wszystkich artykułów opublikowanych w serwisie swiatobrazu.pl;

mechanizmów galerii swiatobrazu.pl

forów dyskusyjnych;

prezentów dla zarejestrowanych Czytelników;

codziennego newslettera informacyjnego;

swojego profilu osobistego, w którym będziesz mógł zarządzać galeriami, komentarzami, zdjęciami w konkursach itp.

Czas rejestracji - ok. 1 min.

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta i zrezygnować ze statusu zarejestrowanego Czytelnika i wszystkich usług bezpłatnych swiatobrazu.pl. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem

Czym jest przysłona w aparacie i jak z niej korzystać?

Im dłuższa ogniskowa, tym mniejsza będzie głębia ostrości. Podchodząc bliżej do fotografowanego obiektu, uzyskamy mniejszą głębię ostrości. Trzeba pamiętać, że wraz z przybliżaniem się do postaci czy przedmiotu, zmniejsza się płaszczyzna ostrości. W ten sposób ostry będzie tylko niewielki obszar zdjęcia.

Kształt otworu przysłony aparatu przekłada się na wygląd nieostrych partii zdjęcia. Potocznie takie zjawisko nazywane jest „bokeh”. Każdy obiektyw „maluje” obraz w swój niepowtarzalny i bardzo charakterystyczny sposób.

Duża głębia ostrości jest zauważalna w momencie, gdy domkniemy przysłonę do takich wartości jak f/5, f/8, czy f/16. Im większa wartość przysłony, tym większy obszar będzie znajdował się w obszarze ostrości. Jednocześnie rozmycie tła będzie zdecydowanie mniejsze. Wraz z domknięciem przysłony obiektywu zmniejsza się ilość wpadającego do matrycy światła. Wówczas może być konieczne wydłużenie czasu naświetlania bądź podniesienie wartości czułości ISO.

Jak korzystać z przysłony w aparacie fotograficznym?

Ustawienie przysłony obiektywu jest możliwe praktycznie w każdej lustrzance, bezlusterkowcu, a także niektórych aparatach cyfrowych. Wystarczy przejść do ustawień manualnych i za pomocą pokrętła ustawić odpowiednią wartość. Każdy aparat ma swój unikalny system sterowania, dlatego polecamy skorzystać z instrukcji obsługi. W trybie manualnym trzeba samodzielnie ustawić każdy z dostępnych parametrów.